Ongeacht het opleidingsniveau is een onderdeel van een duikcursus het leren kritisch te denken. Dit is een mentale vaardigheid waarbij de cursist op basis van al opgedane kennis, vaardigheden, concepten, principes, ervaringen en gevoelens beslissingen neemt, een situatie beoordeelt en tot oplossingen komt. Kritisch denken heeft altijd een specifiek doel en is niet de simpele uitvoering van een aangeleerde procedure. Als je ademautomaat bijvoorbeeld plotseling geen lucht meer geeft, hoef je niet kritisch na te denken als je moet overschakelen op de tweede trap van je buddy* (bij recreatief duiken) of je eigen alternatieve tweede trap (bij technisch duiken). Dit omdat je weet wat je moet doen en je het waarschijnlijk al geoefend hebt.
Kritisch denken is nodig in situaties waarin er geen of onvolledige informatie is om een beslissing op te baseren. Of wanneer je een oplossing moet vinden door je kennis toe te passen en gedegen te redeneren. Het plannen van een duik vereist dus meestal kritisch denken. Want hoewel er algemene procedures en stappen zijn, moet je je gezond verstand gebruiken en beslissingen nemen op basis van onvolledige informatie. De behoefte aan kritisch denken neemt toe naarmate situaties complexer worden (zoals op het niveau van duikprofessional, technisch duiker of Public Safety Diver). Dit omdat de kans groter is dat zich omstandigheden voordoen waarvoor geen specifieke procedures bestaan. Als instructeur rijst de vraag: als kritisch denken oplossingen vereist die nog niet bestaan, hoe kun je hierin dan lesgeven?
Dat kun je niet.
Tenminste niet in de zin dat je iemand iets kunt aanleren door het simpelweg uit te leggen, zoals bij andere vaardigheden. Ter vergelijking, hoe leer je iemand hoe hij een ademautomaat moet leegblazen? Je stopt hem in je mond, blaast hard of sluit de opening af met je tong terwijl je de waterloosknop indrukt. Het is een eenvoudig proces dat de meeste duikers meteen kunnen uitvoeren omdat ze het begrijpen. En omdat ze het kunnen nadat ze je uitleg hebben gehoord en je demonstratie hebben gezien. In principe leren ze het voordat ze het zelf doen (hoewel ze het natuurlijk nog steeds moeten doen).
Vergelijk het met leren fietsen: er zijn maar weinig mensen die het bij de eerste poging onder de knie hebben. Hoe vaak je het van tevoren ook uitlegt en demonstreert. Je leert niet echt balanceren op twee wielen door uitleg, je kunt het alleen leren door het uit te proberen. Als we iemand leren fietsen, leggen we technieken uit. We laten zien hoe en we geven tips om ze te helpen leren, risico’s te beperken en het leerproces te versnellen. Maar om fietsen onder de knie te krijgen, moet je het zelf doen.
Kritisch denken is ongeveer hetzelfde – je kunt technieken en tips geven en het demonstreren, maar om het te leren moeten je cursisten het zelf doen.
Gelukkig is er een zeer effectieve techniek om je cursisten kritisch te leren denken door middel van discussie. Je kunt het op elk niveau toepassen, maar het is vooral geschikt voor praktijklessen in technisch duiken en duikplanning op hoger niveau. Geïnteresseerd? Klik hier voor meer informatie en bekijk Duikers te leren denken als een duiker, een gratis webinar op de PADI Pro-site. Dit webinar laat zien hoe je kritisch denken kunt aanleren. De voorbeelden in het webinar hebben voornamelijk betrekking op technisch duiken, maar zijn van toepassing op elk opleidingsniveau en kunnen zelfs worden toegepast op kritisch denken in andere levenssituaties.
Om cursisten te leren kritisch te denken, moet je zelf kritisch kunnen denken. Dus hoewel het webinar je al op weg helpt, weet je nu dat de beste manier om anderen kritisch te leren denken, is om het zelf te doen.
Karl Shreeves
PADI Education Content and Development Executive
PS: ongetwijfeld ken je toch iemand die bij deze eerste keer dat hij of zij op een fiets stapte en erop reed dit meteen goed ging. Ja, zulke mensen zijn er. Als je mensen kritisch leert denken zul je merken dat veel cursisten daar al aardig goed in zijn. In beide gevallen kun je ervan uitgaan dat de onderliggende vaardigheden al in een andere context zijn ontwikkeld.
