Als eerstehulpverleners en EFR®-instructeurs die cursussen in reanimatie- en eerste hulp geven, wordt het steeds verstandiger om kennis op te doen over vermoedelijke opioïdenoverdoses en het mogelijk levensreddende medicijn Narcan. De opioïdencrisis heeft wereldwijd een alarmerend niveau bereikt. Om die reden is het noodzakelijk dat je begrijpt hoe je een opioïdenoverdosis kunt herkennen en op de juiste manier kunt behandelen. Wat is Narcan precies, hoe kom je eraan en hoe behandel je opioïdenoverdoses?
Wat is een opioïdenoverdosis?
Opioïden zijn medicijnen die door een arts worden voorgeschreven om de pijn te verlichten tijdens het herstel van een verwonding of bij de behandeling van een chronische ziekte. Ze worden ook vaak gebruikt tijdens een operatie wanneer iemand onder narcose is. Opioïden kunnen veilig worden toegediend. Maar het misbruik van opioïden op recept en zonder recept neemt in veel landen toe.
Een overdosis opioïden treedt op wanneer iemand buitensporige hoeveelheden opioïden gebruikt, zoals pijnstillers op recept of illegale stoffen zoals heroïne of fentanyl. Opioïden onderdrukken het centrale zenuwstelsel, wat leidt tot vertraagde of wegvallende ademhaling, bewustzijnsverlies en zelfs de dood. Dit proces verloopt meestal langzaam en kan een paar minuten tot een paar uur duren. Als mensen echter overleven, is dat meestal omdat er iemand aanwezig was die hulp kon verlenen
Eerste hulp bij vermoedelijke overdosis opioïden
Als je vermoedt dat iemand een overdosis opioïden heeft, is het cruciaal om te weten hoe je snel en effectief kunt reageren. Deze handleiding zal je door de stappen leiden om eerste hulp te bieden bij een vermoedelijke opioïdenoverdosis, inclusief het gebruik van Narcan (naloxon) en reanimatie.
Deze stappen kunnen worden geïntegreerd in je EFR-training als scenario’s. Of als onderdeel van EFR Primaire en Secundaire Zorgvaardigheden, zoals beoordeling van de situatie en de patiënt, en de ziekte- en verwondingenbeoordeling. Je kunt ook overwegen workshops in je eigen gemeenschap te organiseren waarbij lesgeeft in eerste hulp, reanimatie en het gebruik van AED’s bij een vermoedelijke overdosis opioïden
1. Een mogelijke overdosis opioïden beoordelen
Als je niet zeker weet of iemand een overdosis heeft genomen, stel jezelf dan de volgende vragen als je begint met je beoordeling:
- Ademt de persoon?
- Reageert de persoon?
- Geeft de persoon antwoord als je hem stevig aantikt en zijn naam roept?
- Kan de persoon spreken?
- Welke kleur heeft de huid, vooral de lippen en de nagelbedden?
- Zijn er duidelijke aanwijzingen, zoals naalden of pillenflesjes rond de persoon?
Tekenen van een mogelijke overdosis opioïden:
- Langzame of oppervlakkige ademhaling, of helemaal geen ademhaling
- Hartslag is traag, onregelmatig of niet aanwezig.
- Niet-reagerend of onvermogen om de persoon wakker te krijgen
- Blauwe lippen of vingernagels
- Puntige pupillen (extreem klein) of moeite met focussen
- Bleke of klamme huid
- Braken
- Lichaam en spieren lijken slap
- Zuchten, verslikken of snurken
- Wakker maar niet in staat om te praten
2. Waarborg (eigen) veiligheid
Zorg ervoor dat de omgeving veilig is en denk eraan dat jouw veiligheid op de eerste plaats komt! Voordat je de persoon met de overdosis benadert, beoordeel je de omgeving en kijk je uit naar mogelijke gevaren. Zoals naalden, drugsparafernalia, of andere gevaren. Doe ook beschermende kleding aan, zoals handschoenen en oogbescherming.
3. Schakel hulp in
Bel onmiddellijk de hulpdiensten. Breng hen op de hoogte van de situatie en geef specifieke details, Waaronder het feit dat je denkt dat het om een vermoedelijke opioïdenoverdosis gaat. Gebruik waar mogelijk termen als “opioïde vergiftiging” in plaats van algemene termen als overdosis of drugs. Het is heel belangrijk dat je meldt dat de ademhaling van de persoon vertraagd of gestopt is, of dat hij niet reageert. Dit is belangrijker dan melden dat het mogelijk veroorzaakt is door opiaten.
4. Controleer op ademhaling en mate waarin de person reageert
Kantel het hoofd van de persoon naar achteren en til de kin op om de luchtweg te openen. Kijk, luister en voel of de persoon ademt gedurende niet meer dan 10 seconden.
Niet-reagerend, of het onvermogen om de persoon wakker te maken, komt vaak voor. Als er ademhaling is, probeer de persoon dan fysiek en verbaal te stimuleren om wakker te worden. Probeer met je knokkels tegen het borstbeen of sleutelbeen te wrijven of knijp in de achterkant van de arm. Spreek luid en duidelijk tegen de persoon om hem wakker te maken. Als de persoon hierdoor wakker wordt, probeer hem dan te laten focussen en tegen je te blijven praten. Als de persoon niet reageert op stimulatie en bewusteloos blijft of lijkt te verslechteren, behandel dit dan als een noodgeval
5. Dien Narcan (Naloxone) toe
Narcan is vaak verkrijgbaar als neusspray of injecteerbaar. Volg de specifieke richtlijnen voor de gekozen vorm op de verpakking. In veel landen is Narcan zonder recept verkrijgbaar bij de apotheek, terwijl op andere locaties een recept nodig is. Of het gebruik is beperkt tot specifieke professionals in de gezondheidszorg. Zorg dat je op de hoogte bent van de plaatselijke wet- en regelgeving met betrekking tot de beschikbaarheid en toegankelijkheid van Narcan.
Maak de Narcan klaar: Volg de instructies die bij de Narcan-pakket zijn geleverd. Dit kan inhouden dat je het apparaat uit de verpakking haalt, het mondstuk of de applicator bevestigt of de neusspray in elkaar zet.
Volg deze stappen voordat je het middel toedient:
- Leg de persoon op zijn rug.
- Kantel het hoofd iets naar achteren.
- Steek de punt van het apparaat in één neusgat en zorg voor een goede afsluiting.
- Druk op de plunjer om de dosis vrij te geven. Dien de volledige dosis toe zoals aangegeven in de instructies op de verpakking.
- Herhaal de procedure in het tweede neusgat indien nodig
Als je de versie met neusspray hebt, dien je de Narcan toe door het mondstuk in één neusgat te steken en stevig naar beneden te drukken om de medicatie vrij te geven. Als je de intramusculaire versie hebt, dien de Narcan toe door de instructies te volgen die bij de kit zijn geleverd. Het is het beste om in een grote spier te injecteren, zoals die in de dijen, de billen of de schouder.
Het is belangrijk om te onthouden dat naloxon alleen werkt als er opioïden in het spel zijn. Het kan een overdosis van andere drugs, zoals cocaïne, speed, alcohol of andere niet-opioïde drugs niet ongedaan maken.
6. Reanimeer (indien nodig)
Als de persoon niet reageert en niet ademt, begin dan met reanimatie. Begin met borstcompressies met een snelheid van 100-120 compressies per minuut. Als er na drie tot vijf minuten geen verandering is bij de patiënt, dien dan nog een dosis naloxon toe (indien beschikbaar) en ga door met reanimeren.
7. Blijf zorg verlenen tot de komst van de hulpdiensten
Als Narcan is toegediend, blijf dan de ademhaling en de mate waarin de persoon reageert controleren. Als de persoon begint te ademen en weer bij bewustzijn komt, leg hem dan in de stabiele zijligging om stikken te voorkomen. Blijf bij hem tot de medische hulpdiensten arriveren.
Herhaal reanimatiecycli en dien indien nodig extra doses Narcan toe (wacht drie tot vijf minuten tussen de doses). Er kan meer naloxon nodig zijn. Je zal de persoon geen verdere schade toebrengen door hen naloxone te geven. Zelfs als ze niet lijden aan een opioïdevergiftiging. Je kunt het aan iedereen geven die het nodig heeft, zelfs als ze niet om je hulp kunnen vragen. Ga door met de verzorging totdat de persoon zelf begint te ademen of totdat hulpverleners het overnemen. Als de persoon stabiel is en ademt, leg hem dan in de stabiele zijligging
8. Verstrek informatie aan de medische hulpverleners
Als de hulpverleners arriveren, geef ze dan een gedetailleerd verslag van wat er is gebeurd, inclusief de stof die vermoedelijk de overdosis heeft veroorzaakt (indien bekend). En alle acties die zijn ondernomen, zoals het toedienen van Narcan, inclusief de hoeveelheid en het tijdstip van toediening. Vermeld alleen de feiten, ga niet speculeren.
9. Blijf bij de persoon
Blijf de persoon in de gaten houden en zorg bieden, zelfs na het toedienen van Narcan – het is cruciaal om de persoon nauwlettend in de gaten te houden tot medische hulpverleners arriveren. Controleer regelmatig de ademhaling en hartslag en wees voorbereid om te reanimeren als dat nodig is. Houd de persoon rustig en stel hem of haar gerust dat er hulp onderweg is.
Naloxone heeft normaal gesproken onmiddellijk effect en werkt meestal 30 tot 90 minuten. De effecten van de opioïden kunnen echter veel langer aanhouden. Het is mogelijk dat de gevolgen van de overdosis opnieuw optreden nadat naloxon is uitgewerkt. Daarom is het heel belangrijk dat iemand bij de persoon blijft tot hulp arriveert en dat verder gebruik van illegale middelen wordt ontmoedigd.
10. Stimuleer professionele hulp te zoeken voor follow-up
Zelfs als de persoon lijkt te herstellen, dring er dan op aan om medische hulp te zoeken voor een uitgebreide evaluatie. Er kunnen andere ernstige aandoeningen zijn veroorzaakt door het incident die onmiddellijke aandacht vereisen.
Onthoud dat tijdige actie een aanzienlijk verschil kan maken in de uitkomst van een opioïde overdosis. Voorbereid zijn om de symptomen te herkennen en Narcan toe te dienen en te reanimeren kan levens redden. Naroxon kits zijn gemakkelijk te gebruiken en over het algemeen gemakkelijk te verkrijgen. Het is een goed idee om bij je lokale gemeenschap na te gaan of er Narcan-kits beschikbaar zijn. Begin bij je lokale sociale dienst en volksgezondheidsdienst om te zien waar ze verkrijgbaar zijn. Lokale klinieken en apotheken kunnen ze ook gratis aanbieden.
Narcan (naloxon) speelt een cruciale rol bij het omkeren van de effecten van een opioïdenoverdosis. Maar het is cruciaal om snel te handelen en de juiste toedieningstechnieken te volgen. Blijf op de hoogte en onderneem proactieve stappen om aan Narcan te komen. Je bent dan voorbereid om hulp te verlenen bij opioïde overdoses. Zo kunnen we een significante impact hebben bij het bestrijden van de opioïdecrisis en het redden van levens in onze gemeenschap
