Utonięcie to cicha i często niezrozumiała sytuacja awaryjna, która może nastąpić w ciągu kilku sekund. Jest to trzecia najczęstsza przyczyna zgonów na świecie, szczególnie u małych dzieci, ale wiedza, jak natychmiast zareagować może stanowić różnicę między życiem a śmiercią.
Utonięcie definiuje się jako upośledzenie oddychania w wyniku zanurzenia w cieczy. Przypadki utonięcia różnią się między sobą i następują po indywidualnych łańcuchach zdarzeń. Na przykład utonięcie może być wynikiem problemu ze zdrowiem, przez co kierowca traci kontrolę nad pojazdem, który zjeżdża z drogi i wpada do wody. Inny przykład to osoba uprawiająca sporty wodne, która napotkała nieoczekiwane warunki, walczyła z nimi aż do wyczerpania, co doprowadziło do utraty przez nią przytomności i zanurzenia pod wodę.
Utonięcie może być natychmiastowe, kiedy wyciągnięta z wody ofiara jest martwa i nie udaje się przywrócić jej funkcji życiowych po resuscytacji krążeniowo-oddechowej. Utonięcie może również być opóźnione, gdy poszkodowany reaguje lub częściowo reaguje po akcji ratunkowej, ale umiera później z powodu powikłań wynikających z wciągnięcia wody do płuc. [Uwaga redaktora: kiedyś nazywano to „wtórnym utonięciem”, ale dziś uważa się to po prostu za rodzaj utonięcia].
Chociaż wszyscy znamy powszechny obraz osoby rozbryzgującej wodę i krzyczącej o pomoc, tonący może nie być w stanie wezwać pomocy. Utonięcie często następuje po cichu, a poszkodowany walczy o to, aby utrzymać się na powierzchni i jednocześnie oddychać. Dlatego podjęcie działań i akcja ratunkowa zależą od zauważenia, co się dzieje i szybkiej reakcji.
Oto, co kursanci powinni wiedzieć i zapamiętać.
Łańcuch przetrwania w sytuacji, w której poszkodowany tonie
1. Zwróć uwagę na następujące objawy:
- Głowa odchylona do tyłu, otwarte usta. Poszkodowany może mieć problem z utrzymaniem głowy nad wodą.
- Szeroko otwarte oczy, nieostre lub szkliste spojrzenie.
- Poszkodowany z trudem łapie powietrze lub nie jest w stanie normalnie oddychać.
- Poszkodowany wymachuje rękami lub próbuje łapać się wody, aby utrzymać się na powierzchni.
- Poszkodowany nie może się poruszać lub wykonuje bardzo powolne ruchy w wodzie.
Jeśli zauważysz którykolwiek z tych objawów, natychmiast zacznij działać. Musisz jednak pamiętać, że podobnie jak w przypadku wszystkich akcji ratunkowych, zapewnij bezpieczeństwo sobie, zanim podejmiesz próbę udzielenia pomocy komuś innemu.
2. Po pierwsze zapobiegaj utonięciom! Obejmuje to takie środki jak uczenie dzieci pływania i przekazywanie im wiedzy na temat bezpieczeństwa w wodzie, montowanie barierek wokół basenów, stały nadzór nad dziećmi, które przebywają w pobliżu wody i ocena warunków przed wejściem do wody. Urządzenia pływające z linami do wyciągania poszkodowanego i inny sprzęt ratowniczy, taki jak defibrylatory AED, powinny być umieszczone w widocznym, łatwo dostępnym miejscu.
3. Rozpoznaj niebezpieczeństwo i udziel pomocy. Tonięcie jest nagłym przypadkiem medycznym i powinno być w ten sposób traktowane. Poproś kogoś, aby wezwał pogotowie ratunkowe i przyniósł defibrylator, kiedy Ty lub inne osoby udzielacie pomocy poszkodowanemu.
4. Zapewnij poszkodowanemu pływalność, aby zapobiec jego zanurzeniu pod wodę:
- Jeśli to możliwe, dosięgnij poszkodowanego ze stabilnej konstrukcji, przyciągnij go w bezpieczne miejsce i udziel mu pomocy.
- Jeśli poszkodowany jest tuż poza Twoim zasięgiem, wyciągnij w jego stronę długi przedmiot (wiosło, gałąź – cokolwiek, co jest wystarczająco długie i wytrzymałe), jeśli jest w stanie go złapać, lub użyj haka ratunkowego, aby przyciągnąć go do siebie.
- Jeśli nie możesz dosięgnąć poszkodowanego, rzuć w jego stronę urządzenie wypornościowe, takie jak kamizelka ratunkowa czy koło ratunkowe lub zaimprowizowane urządzenie, takie jak zamknięta, pusta plastikowa butelka – możesz użyć czegokolwiek, co jest lekkie, ma dużą wyporność i czego poszkodowany może się trzymać.
- Jeśli musisz wejść do wody i jesteś do tego przeszkolony, podpłyń do poszkodowanego z tyłu.
5. Wyciągnij poszkodowanego z wody, zapewnij mu pomoc w razie potrzeby, korzystając z cyklu udzielania pomocy i wezwij pogotowie ratunkowe:
- Sprawdź funkcje życiowe przy pomocy AB-CABS i rozpocznij odpowiednie działania.
- Jeśli poszkodowany nie reaguje i nie oddycha, udrożnij jego drogi oddechowe i podaj mu pięć wdechów ratowniczych.
- Początkowe zatrzymanie oddechu może doprowadzić do zatrzymania krążenia z powodu ciężkiej hipoksemii, dlatego monitoruj stan poszkodowanego przy pomocy cykl udzielania pomocy i rozpocznij RKO.
- Pamiętaj, że wiele tonących osób wymiotuje, dlatego bądź przygotowany, aby przewrócić je na bok w celu udrożnienia dróg oddechowych.
- Jeśli poszkodowany zaczyna wykazywać jakieś reakcje – otwiera oczy, zaczyna normalnie oddychać, wydaje odgłosy lub kaszle – natychmiast przerwij podawanie oddechów ratowniczych i uciskanie klatki piersiowej. Rozpocznij udzielanie pomocy z powodu hipotermii (patrz poniżej).
- Jeśli poszkodowany jest nieprzytomny, ale oddycha, ułóż go w pozycji bocznej ustalonej, z głową niżej niż tułów.
- Ze względu na wodę wdychaną przez poszkodowanego do płuc, tonięcie może spowodować opóźnione powikłania wiele godzin po zdarzeniu, które mogą doprowadzić do śmierci. Dlatego zawsze zapewnij poszkodowanemu pomoc medyczną, nawet jeśli wydaje się, że w pełni doszedł do siebie.
6. Zapewnij poszkodowanemu ciepło. Osoby, które tonęły są narażone na ryzyko hipotermii, nawet jeśli woda nie jest szczególnie zimna. Jeśli to możliwe, zdejmij z nich mokre ubrania i daj im suche rzeczy, ręczniki, koce, płaszcze itp. Nawet temperatura Twojego ciała może być wykorzystana, aby zapewnić ciepło poszkodowanemu do przybycia pomocy medycznej.
Po co najpierw podawać wdechy ratownicze?
Jeśli do zatrzymania krążenia dojdzie na lądzie, w organizmie poszkodowanego nadal znajduje się duża ilość tlenu, który może być rozprowadzany za pomocą uciśnięć klatki piersiowej podczas resuscytacji krążeniowo-oddechowej. Proces tonięcia różni się jednak tym, że na początku występuje hipoksja (brak tlenu), która może prowadzić do zatrzymania oddechu. Długotrwałe zanurzenie pod wodą może wyczerpać normalne zapasy tlenu w organizmie, dlatego same uciśnięcia klatki piersiowej są niewystarczające, ponieważ po prostu rozprowadzają niedotlenioną krew w ciele poszkodowanego.
W przypadku osoby, która tonęła szybkie podanie wdechów ratowniczych może sprawić, że zacznie ona wykazywać oznaki życia. W takiej sytuacji uciśnięcia klatki piersiowej mogą nie być konieczne. Poszkodowani, u których doszło tylko do zatrzymania oddechu mają ponad 90 procent szans na przeżycie, jeśli zostaną im podane wdechy ratownicze. Taka procedura może zatem uratować życie, dlatego podanie na początku pięciu wdechów ma kluczowe znaczenie po wyciągnięciu tonącego – do tego stopnia, że powinny mieć one pierwszeństwo przed użyciem AED. Wykorzystanie defibrylatora (i uciśnięcia klatki piersiowej) są ważne, jeśli poszkodowany nie wykazuje żadnej reakcji po podaniu wdechów ratowniczych, ponieważ wskazuje to na zatrzymanie akcji serca. AED może skutecznie przywrócić normalny rytm serca, jeśli wystąpiło migotanie komór i rytm serca nadaje się do defibrylacji.
Zanurzenie pod wodę a zanurzenie w wodzie
To, w jaki sposób poszkodowany tonął może mieć wpływ na ilość tlenu w jego organizmie i stan serca.
Zanurzenie pod wodę oznacza, że drogi oddechowe znajdują się pod wodą i poszkodowany nie ma dostępu do świeżego powietrza.
- Długotrwałe zanurzenie pod wodę prowadzi do niedotlenienia i kwasicy (zwiększonej kwasowości w organizmie), co może spowodować arytmię serca (zaburzenia rytmu serca), która potencjalnie wywołuje tachykardię (szybkie tętno z powodu stresu), potem bradykardię (spowolnione bicie serca spowodowane odruchem ssaków nurkujących oraz tym, że organizm próbuje oszczędzać tlen i transportować go do ważnych narządów), następnie aktywność elektryczną bez tętna (PEA – serce nie bije, ale jest aktywne, co nie jest rytmem nadającym się do defibrylacji AED) i na końcu asystolię (serce przestaje bić).
- Zanurzenie w zimnej wodzie może zwiększyć te zaburzenia, ponieważ hipotermia może również wywołać zmiany rytmu serca.
- Pierwsza pomoc powinna skupić się na szybkim wyciągnięciu poszkodowanego z wody, ocenie jego oddechu i wykonaniu pięciu wdechów ratowniczych oraz resuscytacji krążeniowo-oddechowej w razie potrzeby.
Zanurzenie w wodzie zazwyczaj oznacza, że usta i nos poszkodowanego są nad wodą, ale większość ciała jest zanurzona, co może doprowadzić do hipotermii.
- Zanurzenie w zimnej wodzie może gwałtownie obniżyć temperaturę ciała, powodując hipotermię. Hipotermia zanurzeniowa może po pewnym czasie doprowadzić do utonięcia, ponieważ poszkodowany nie jest w stanie utrzymać się na powierzchni.
- Hipotermia po długotrwałym zanurzeniu w bardzo zimnej wodzie może sprawić, że poszkodowany przeżyje, ponieważ spowoduje ona zwolnienie tętna zamiast wywołać migotanie komór.
- Zimna woda może wywołać reakcję szoku na zimno (szybsze tętno i oddech) oraz odruch ssaków nurkujących (zwolnienie tętna po zanurzeniu twarzy w wodzie). Reakcje te mogą spowodować zaburzenia rytmu serca i potencjalnie doprowadzić do arytmii.
- Kurcz krtani, czyli odruch, który ma zapobiec dostaniu się wody do płuc może również doprowadzić do uduszenia się poszkodowanego, jeśli utrzymuje się zbyt długo.
- Pierwsza pomoc powinna skupić się na szybkim wyciągnięciu poszkodowanego z wody, ocenie jego oddechu i wykonaniu pięciu wdechów ratowniczych oraz resuscytacji krążeniowo-oddechowej z użyciem AED w razie potrzeby. Jeśli poszkodowany jest nieprzytomny, ale oddycha, połóż go w pozycji bocznej ustalonej.
Tonięcie jest tragicznym wydarzeniem, ale szybka i skuteczna pierwsza pomoc może uratować poszkodowanego lub przywrócić mu funkcje życiowe. Znajomość podstawowych zasad ratownictwa i resuscytacji krążeniowo-oddechowej może zapewnić Twoim kursantom narzędzia do reagowania w takiej sytuacji. Zawsze na pierwszym miejscu stawiaj bezpieczeństwo ratownika, wezwij pomoc i bądź przygotowany do szybkiego działania. Natychmiastowa reakcja może stanowić różnicę między życiem a śmiercią poszkodowanego, który tonął, dlatego uwzględnij te procedury w swoich kursach EFR®.
