Rekiny. Prawdopodobnie najbardziej kultowa grupa gatunków na naszej planecie.
Nieważne, w jakim miejscu na świecie mieszkasz lub kogo spotykasz – praktycznie każdy człowiek na Ziemi ma swoją opinię na temat rekinów, nawet jeśli nigdy nie nurkował w oceanie. Może to być irracjonalny strach, zainteresowanie lub głęboki szacunek i miłość, jakie okazują prawie wszyscy znani mi nurkowie. Rekiny są zintegrowane z ludzką kulturą niezależnie od położenia geograficznego. Niestety mimo tego, że są one stale obecne w ludzkiej świadomości, rekiny (i ich płascy kuzyni – płaszczki) muszą stawić czoła ogromnym problemom. Najnowsza analiza naukowa światowej populacji rekinów i płaszczek pokazuje, że ponad jedna trzecia wszystkich gatunków jest zagrożona wyginięciem, głównie z powodu przeławiania ryb. Kiedy słyszę takie informacje, zawsze mam wrażenie, że sytuacja jest beznadziejna i wszystko jest stracone.
Na szczęście nie wygląda to aż tak źle. W zeszłym roku PADI i Fundacja PADI AWARE rozpoczęły wdrażanie Strategii na Rzecz Ochrony Oceanów, która określa nasze priorytety ochrony środowiska morskiego na następne 10 lat. Strategia ta opiera się na trzydziestoletnim doświadczeniu i pracy Fundacji AWARE odpowiedzialnej za wdrożenie wielu przełomowych działań prośrodowiskowych. Jesteśmy szczególnie dumni z naszej pracy nad ochroną rekinów. Tylko w zeszłym roku dzięki waszemu wsparciu i w waszym imieniu odegraliśmy bardzo ważną rolę we wprowadzeniu zakazu przeławiania zagrożonych ostronosów atlantyckich i żarłaczy błękitnych w Oceanie Atlantyckim. Te istotne działania zakończone sukcesem opierały się na wykazaniu ekonomicznej wartości rekinów (i całej branży nurkowej) na podstawie analizy gospodarki w danym kraju i na całym świecie. Nurkowie i operatorzy nurkowi w Republice Południowej Afryki i w Brazylii nakłonili przedstawicieli organów rządowych, aby zapewnili ostronosom atlantyckim ochronę przed przeławianiem. Centra nurkowe PADI (które dają zatrudnienie i płacą podatki) we współpracy z osobami przyczyniającymi się do rozwoju ekonomii na poziomie lokalnym i krajowym wykazały, że zapewnienie zdrowej populacji rekinów jest niezwykle korzystne pod względem gospodarczym. Była to informacja, której rząd nie mógł zignorować, a my od razu zauważyliśmy, że branża nurkowa ma ogromną siłę wprowadzania znaczących zmian na lepsze.
Chociaż na świecie istnieje ponad 500 różnych gatunków rekinów, większość nurków, którzy mieli szczęście zobaczyć rekina w jego naturalnym środowisku prawdopodobnie spotkali przedstawiciela jednego z wielu gatunków zamieszkujących strefy przybrzeżne. Nasi ulubieńcy, czyli rekiny rafowe są często nieoczekiwanymi partnerami nurkowymi w tropikalnych wodach i towarzyszą nurkom podczas zwiedzania raf koralowych. Pierwszymi rekinami, jakie kiedykolwiek widziałem w oceanie były żarłacze karaibskie, żarłacze białopłetwe i żarłacze czarnopłetwe. Miałem wiele szczęścia, ponieważ spędziłem z nimi w wodzie długie godziny. Mimo że rekiny te są często wielką atrakcją dla nurków (którzy wspomagają finansowo lokalną gospodarkę), ich populacja zmniejsza się, a żarłacze karaibskie i szare rekiny rafowe zostały wpisane na czerwoną listę zagrożonych gatunków IUCN.
W ten sposób dochodzimy do zebrania CITES, które odbyło się w zeszłym miesiącu. Bez zanudzania szczegółami technicznymi, CITES (czyli Convention on International Trade on Endangered Species – Konwencja na temat Międzynarodowego Handlu Zagrożonymi Gatunkami) jest globalną umową między krajami w celu ograniczenia niezrównoważonego handlu zagrożonymi gatunkami. Umowa ta obejmuje różne produkty: od rogów nosorożca i skór węży po orchidee i kaktusy. CITES ustala zasady sprzedaży i kupna ponad 37 tysięcy gatunków zwierząt i roślin, w tym wielu gatunków zagrożonych rekinów. PADI AWARE aktywnie dąży do tego, aby zagrożone rekiny znalazły się na liście CITES, która ściśle reguluje międzynarodowy handel ich płetwami, mięsem i organami, co pomoże zahamować spadek ich populacji. W tym roku byliśmy świadkami wprowadzenia być może jednej z najważniejszych propozycji przez rząd Panamy.
Dzięki PADI AWARE mówimy jednym głosem
Panama przedstawiła propozycję wprowadzenia przez CITES ochrony przed niezrównoważonym handlem dla wszystkich gatunków rekinów znanych pod nazwą żarłacze. Propozycja ta jest najbardziej ambitną metodą ochrony rekinów kiedykolwiek przedstawioną podczas zebrania CITES i obejmuje w sumie ponad 50 gatunków, w tym słynne żarłacze tępogłowe, żarłacze żółte i żarłacze błękitne.
W momencie pisania tego artykułu zebranie CITES jeszcze się nie odbyło, dlatego nie mam pewności, czy lista ta została zatwierdzona. Wiem jednak, że cała branża nurkowania rekreacyjnego wzywa organy urzędowe do podejmowania właściwych decyzji i prawdopodobnie będzie odgrywać ogromną rolę w zapewnieniu tym rekinom ochrony, której tak bardzo potrzebują. CITES jest międzynarodową umową handlową, co sprawia, że ekonomiczna wartość rekinów jest niezwykle ważnym czynnikiem, który rządy biorą pod uwagę podczas głosowania o przyjęciu lub odrzuceniu decyzji o ich ochronie.
Chociaż usunięcie rekinów z oceanów przynosi oczywiste korzyści ekonomiczne łowiskom, turystyka nurkowa wykazuje, że są one mało znaczące w porównaniu z korzyściami z nurkowania. Od momentu zakończenia globalnej pandemii i zniesienia restrykcji na podróże liczba aktywnych nurków stale się zwiększa. Pieniądze z turystyki będą odgrywały ogromną rolę w gospodarczym rozwoju krajów na całym świecie, od małych państw wyspiarskich (lub dużych narodów oceanicznych, jak ja je nazywam), np. Fidżi, Malediwy czy Bahamy, po duże kraje, takie jak USA, Indonezja czy Australia.
Jak możesz pomóc w ochronie rekinów
Kontynuując pracę CITES, organizacja PADI i fundacja PADI AWARE skoordynowały działania w całej branży nurkowej w celu wymuszenia na organach rządowych zgody na objęcie żarłaczy ochroną. Prezes i Dyrektor generalny PADI Drew Richardson nawiązał kontakt z głowami państwa w Ameryce Północnej i Południowej oraz w rejonie Azja-Pacyfik, aby przedstawić im ekonomiczną wartość tego sektora gospodarki. Fundacja PADI AWARE skoordynowała wsparcie operatorów nurkowych z całego świata, aby pokazać znaczenie rekinów dla firm, które płacą podatki i tworzą miejsca pracy oraz dla indywidualnych nurków, ponieważ to ich pieniądze z turystyki napędzają lokalną i krajową gospodarkę. PADI i PADI AWARE wspierają petycję CITES, aby wszyscy usłyszeli nasz głos!
Ogromne wsparcie społeczności nurkowej PADI zapewniło Fundacji PADI AWARE dostęp do wielu środków, które może wykorzystać, aby zmusić rządy do zwrócenia szczególnej uwagi na ochronę środowiska podczas podejmowania decyzji. Ponieważ nurkowie są jedynymi ludźmi, którzy obserwują rekiny w ich naturalnym środowisku, zostaliśmy poproszeni przez rząd Panamy o oficjalną pomoc w działaniach na rzecz ochrony żarłaczy. Zaangażowanie i entuzjazm, jaki widziałem u nurków napawa mnie optymizmem. Mam nadzieję, że do momentu, kiedy będziesz czytać ten artykuł, kolejne ponad 50 gatunków zagrożonych rekinów rozpocznie swoją drogę do odbudowy populacji. Nawet jeżeli propozycja CITES nie zdobędzie potrzebnego wsparcia, wiem, że społeczność nurkowa dopiero zaczęła swoje działania. Nasz głos będzie coraz bardziej słyszalny i będziemy mogli zrobić jeszcze więcej na rzecz ochrony środowiska.
Jesteś gotowy, aby podjąć działania na rzecz ochrony rekinów?
Autorem tego artykułu jest Ian Campbell, Associate Director, Policy & Campaigns dla PADI AWARE
